(Ημερομηνία Αρθρου: Απρίλιος 2016)
Η ομορφιά της Καστοριάς
Υπάρχουν πόλεις όμορφες , πόλεις λιγώτερο όμορφες .
Η Καστοριά γεννήθηκε μια πόλη όμορφη.. Σαν κάποιος καλλιτέχνης θεός να ζωγράφισε μια λίμνη , να σχεδίασε αρμονικά τα βουνά γύρω της να έπλασε μια χερσόνησο στη καρδιά της λίμνης, να φύτεψε πλατάνια και καλάμια γύρω της και να είπε : εδώ, χτίστε μια πόλη που όσα χρόνια και αν περάσουν πάντα ωραία θάναι.
Λίγες είναι οι πόλεις στον κόσμο που η ομορφιά τους άντεξε στο πέρασμα του χρόνου, , που ανασυγκροτήθηκαν συντεταγμένα μετά από πολέμους , οικνομικούς και τεκτονικούς σεισμους , ,πολέμησαν με επιτυχία αλλόθρησκους στρατηλάτεςπου κράτησαν την υπερηφάνεια τους . τά ήθη και τα εθιμα τους, που δεν άφησαν το χρήμα και την κερδοσκοπία να καταστρέψουν την παράδοση και την ομορφιά τους.
Δυστυχώς οι ελληνικές πόλεις μετά τον πόλεμο χωρίς φωτισμένους δημάρχους, χωρίς πατριώτες με αισθητική, ταλέντο και ήθος έτοιμους να υπερασπιστούν την ομορφία της πατρίδας τους, παραδόθηκαν άνευ όρων στις δυνάμεις τις κερδοσκοπίας. Μια νέα οικονομική ελίτ αναρρίχθηκε στην εξουσία και καθόριζε τον χωροταξικό σχεδίασμο των ιστορικών πόλεων σύμφωνα με τα ευκαιριακά εμπορικά συμφέροντα της. Στρατιές από πολιτευτές, κτηματίες , μικροεργολάβους και κάθε λογής μεσίτες και κερδοσκόπους εκκμεταλευόμενοι της υπεραξία της μεταπολεμικής αστικής γής , γκρέμιζαν ότι ώραίο υπήρχε από το χθές και χωρίς αιθητικά ή χωροταξικά κριτήρια έχτιζαν με απίστευτη ταχύτητα και απαράμηλη κακογουστιά τις νέες περιουσίες τους πάνω στα ερείπια της πολιτιστικής κληρονομίας των προγόνων τους. Οί στρατιές αυτές, οι νέοι βάνδαλοι , κατέλαβαν σχεδόν όλες , την μία μετά την άλλη, τις ελληνικές πόλεις στην μεταπολεμική ελλαδα .
Η Καστορία μας δεν γλύτωσε από αυτήν την γενικευμένη επίθεση κερδοσκοπίας και ασχήμιας στον ελληνικό χώρο αλλά παρά τα εμφανή σημάδια κακοποίησης η ομορφιά της άντεξε. Η σιλουέτα της, η κορμοστασιά της, η όψη της προς τον μακεδονικό ουρανό , έμεινε αναλέωτη στο πέρασμα του χρόνου. Οι στέγες των πολυκατοικών δείχνουν από μακρυά ένα ενιαίο όμορφο οικιστικό σύνολο. Πολλά αρχοντικά στο Ντολτσό και το Απόζαρι που γλύτωσαν την καταστροφή είναι έτοιμα να ανακαινισθούν για να σώσουν την χαμένη τιμή της ιστορικής πόλης. Οι βυζαντινές ΄της εκκλησίες αποτελούν ύμνους για τον ποιλιτισμό της ανθρωπότητας όλης. Η λίμνη είναι πάντα εκεί, πρόθυμη να καθρεφτίζει μαγικά την ωραία πόλη. Οι κύκνοι και οι πάπιες ανάμεσα στα καλάμια με τα ροζ ράμφη τους δεν αφήνουν στον επισκέπτη πολλά περιθώρια για γκρίνια.
Τα τελευτάια χρόνια κάθε φορά που τα σαββατοκύριακα φέυγαμε από την Αθήνα για να πάρουμε λίγο οξυγόνο στην ελληνική ύπαιθρο ερχόμασταν στην Καστορία. Οχι μόνο γιατί ήταν πατρίδα αλλά γιατί ήταν όμορφη. Αν δεν κάναμε τον γύρο της Μαυρώτησας μερικές φορές τον χρόνο , παθαίναμε σύνδρομο στέρησης.
Κάθε φορά που πλησιάζαμε την πόλη με το αυτοκίνητο έκανα την ίδιες ερωτήσεις στην αρχιτέκτονα και πρώην γλύπτρια γυναίκα μου . Τι είναι αυτό που μπορεί να κάνει την πόλη αυτή ακόμη πιο όμορφη ; Πως μπορεί να αποκτήσει και η Καστοριά το δικό της εικαστικό σύμβολο , την δικιά της γοργόνα όπως η Κοπενχάγη; Ποιος χώρος μπορεί να γίνει ένα ιδιαίτερο σημείο αναφοράς – ένα landmark- που θα αναδείξει την πόλη ;
Που και πού με έπιανε μια αδικαιολόγητη κρίση ζήλειας .Γιατί άλλες ιστορικές πόλεις να έχουν ένα δικό τους διάσημο σημείο αναφοράς: Η Αθήνα τον Παρθενώνα της , το Παρίσι τον Πύργο του Ειφελ, το Σύδνευ την Οπερα , το Ρίο ντε Τζaνέιρο τον Χριστό , η Αλεξάνδρεια την βιβλιοθήκη της, η Κοπενχάγη την γοργόνα της. Γιατί η Καστοριά να μην έχει το δικό της πολιτιστικό μνημείο αναφοράς;
Κάθε φορά , σε κάθε ταξίδι ψάχναμε εδώ και εκεί χωρίς αποτέλεσμα , χωρίς επιτυχία , ένα landmark, ένα απροσδιόριστο χώρο , ένα βράχο , μια ιδέα , που θα αναδείκνυε την πόλη . Ενα ήταν σίγουρο ότι το σημείο που ψάχναμε έπρεπε να είναι πάνω στη λίμνη , η ομορφιά της πόλης έπρεπε να καθρεφτίζεται στο νερό
Μια ηλιόλουστη μέρα τυχαία σταματήσαμε να συναντήσουμε ένα φίλο στην είσοδο της πόλης , στο πρώην στρατόπεδο μηχανικού ,στο χώρο των κωπηλατικών εγκαταστάσεων. Περιμένωντας κατέβηκα από το αυτοκίνητο και περπατώντας ανάμεσα στα λεμβαρχία και τις κωπηλατικές βάρκες πίσω απο τον κτίριο του παληού στρατώνα σταμάτησα. Η θέα της πόλης απο το σημείο αυτό ήταν θεική. Έβαλα τις φωνές. Αυτό ήταν το σημείο που ψάχναμε. Εδώ μπορούν οι γοργόνες του κόσμου να τραγουδήσουν ύμνους ομορφιάς. Εβαλα τις φωνές . Ολοι γύρω μου συμφώνησαν, άσπροι κύκνοι, πολύχρωμες πάπιες, κωπηλάτες, αρχιτέκτονες φίλοι και γνωστοί . Έβγαλα την φωτογραφική μου μηχανή και τράβηξα δεκάδες πορτραίτα της πόλης απο το σημείο αυτό σαν να ήθελα να αποδείξω ότι η ομορφία πού έβλεπα ήταν αληθινή.
Σίγουρος ότι έχω ανακαλύψει τον χώρο που μπορεί να χτιστεί το landmark της πόλης έτρεξα στον τότε δήμαρχο κ. Χατζησυμεωνίδη , την αντιδήμαρχο πολιτισμού κ Μισκία και στους τεχνικούς του Δήμου και με παραδείγματα, φωτογραφίες και ενθουσιασμό τους περιέγραψα τις σκέψεις και τα οράματα μου.για ένα landmark της πόλης . Με άκουσαν με προσοχή , έδειχναν άνθρωποι που έχουν την ικανότητα και την φαντασία να καταλάβουν τα βασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία μιας τέτοιας πρότασης. Η άποψη τους ήταν ιδιαίτερα θετική αλλά δυστυχώς όλοι μου είπαν ότι ήταν πολύ αργά. Στον συγκεκριμένο δημοτικό χώρο μου εξήγησαν είχαν ήδη δρομολογηθεί δεσμευτικές αποφάσεις αξιοποίησης από το δημοτικό συμβούλιο και την περιφέρεια, χρηματοδοτούμενες με πολλά εκατομμύρια από τα ΕΣΠΑ και δεν υπήρχε δυνατότητα τροποποίησης των συγκεκριμένων επιλογών. Στεναχωρήθηκα και μάλωσα την θεά τύχη που στέρησε από την Καστοριά μια χρυσή όπως πίστευα ευκαιρία ανάδειξης της ομορφιάς της.
Τα χρόνια πέρασαν , για διάφορους λογους τα τότε σχέδια αξιοποίησης ματαιώθηκαν οριστικά . Οι ελπίδες μου να αποκτήσει η Καστοριά ένα Landmark σε αυτόν τον καταπληκτικό χώρο αναζωπηρώθηκαν . Μίλησα ξανά για την πρόταση αυτή με τους υπέυθυνους της νεοεκλεγμένης δημοτικής αρχής, και με πολλούς άλλους φίλους και λάτρεις της πόλης, Μίλησα με τον φίλο μου τον Λαζαράκη τον Κλετσίδη, αυτόν τον αιώνια ερωτευμένο με την λίμνη και την πόλη και χειροκρότησε με μεγάλη χαρά την ιδέα από εκεί ψηλά.
Οι προοπτικές αποδοχής της πρότασης φαίνονται ευνοικές . Οι κωπηλάτες που σήμερα χρησιμοποιούν μέρος του χώρου ,δείχνουν με αγωνιστική διάθεση έτοιμοι να συνεργασθούν για την δημιουργία στον δημοτικό αυτό χώρο ενός κωπηλατικού χωριού ολυμπιακών προδιαγραφών που θα αναδείξει την Καστοριά σε διεθνες αθλητικό κέντρο κωπηλασίας. Παράλληλα η ιδέα στον ίδιο χώρο απο την πλευρά του παληού στρατώνα να δημιουργηθεί ένα μνημείο πολιτισμού που θα αναδεικνύει την ομορφιά της πόλης έγινε με ενθουσιασμό δεκτή απο πολλούς αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, δημοσιογράφους και εκπροσώπους αθλητικών και πολιτιστικών συλλόγων ης πόλης. Οί δυνάμεις του πολιτισμού και του αθλητισμού δείχνουν ενωμένες έτοιμες να συνεργαστούν. Οι καστοριανοί της διασποράς δηλώνουν έτοιμοι να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο μεγαλόπνοο έργο.
Η πρόταση είναι συγκεκριμένη, σε χώρο έκτασης 34.128 μ2 ιδιοκτησίας του Δήμου Καστοριάς στο Ο.Τ 313 του αναθεωρημένου σχεδίου της πόλης να δημιουργηθέι ένα ολυμπιακό κέντρο κωπηλασίας παράλληλα με ενα πολιτιστικό μνημείο ανάδειξης της ομορφιάς της πόλης.
Είναι προφανές ότι οι τεχνικές , οργανωτικές , και χρηματοδοτικές δυσκολίες μια τέτοιας πρότασης είναι τεράστιες. ‘Ενα έργο που στοχεύει σε μεγάλη προστιθέμενη στην πόλη αρχιτεκτονική και καλιτεχνική αξία δεν μπορει να υλοποιηθεί πάρα μόνο μέσα απο την διενέργεια ένος διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού όπου οι καλλίτεροι παγκοσμίως αρχιτέκτονες θα έχουν την ευκαιρία να ανταγωνισθούν για να αναδείξουν την ομορφιά της πόλης..
Η προκύρηξη ενός τέτοιου διεθνούς διαγωνισμού που παράλληλα ανοίγει τις ευρωπαικές πόρτες για την χρηματοδότηση του έργου είναι μια μεγάλη πρόκληση πού ίσως ξεπερνάει τις δυνατότητες της οργανωτικής και τεχνικής υποδομής του Δήμου Καστοριάς..
Ισως για τα σημερινά δεδομένα στην Ελλάδα της γενικευμένης κρίσης η πρόταση να εξαντλεί τα όρια της καλοπροαίρετης αισιοδοξίας. Μόνο για την σύνταξη των τεχνικών και λειτουργικών προδιαγραφών του προτεινόμενου έργου θα χρειασθεί η βοήθεια των τεχνικών υπηρεσιών της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, των Υπουργείων Χωροταξίας και Αθλητισμού και άλλων φορέων σε μια εποχή που η χώρα δεν έχει βραβευθεί για την αποτελεσματική λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών της. Παράλληλα θα απαιτηθεί μια ομάδα τεχνοκρατών πού έγκαιρα θα μπορεί να συντονίσει την μεταφορά τεχνογνωσίας από πόλεις του εξωτερικού που έχουν διεξάγει διεθνείς διαγωνισμούς για παρόμοια μεγαλόπνοα έργα.
Οι δυσκολίες ανάληψης απο τον μικρό δήμο της Καστοριάς έργων δημιουργίας ένο μόνιμου κέντρου διεξαγωγής αγώνων ολυμπιακών αθλημάτων κωπηλασίας , κατά τα πρότυπα των εγκαταστάσεων στην Λουκέρνη της Ελβετίας, είναι ένας άθλος που μπορεί να συγκριθεί μόνο με την ανάληψη των έργων απο την Ελλάδα για την διεξαγωγή τών Ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα το 2004. Ισως μάλιστα τηρουμένων των αναλογιών οι δυσκολίες να είναι ακόμη πιο μεγάλες .
Ο χρόνος κατασκευής του έργου απο την διεθνή εμπειρία θα ξεπεράσει την συνταγματική διάρκεια ζωής της σημερινής δημοτικής αρχής, για τον λόγο η πρωτοβουλία αυτή υ΄τη πρέπει να ψηφισθέι προωθηθεί και στηριχθέι ομόφωνα από όλες τις παρατάξεις του δημοτικού συμβουλίου.
Ισως ήρθε η ώρα η τοπική αυτοδιοίκηση της Καστοριάς, συμπολίτευση και αντιπολίτευση να κάνουν το μεγάλο άλμα, , να συμφωνήσουν από κοινού στους όρους τις προυποθέσεις και την διαδικασίες πρσκλήσης ένος διεθνή αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την δημιουργία μονίμων ολυμπιακών κοπηλατικών και ναυταθλητικών εγκαταστάσεων στο δημοτικό χώρο του Ο.Τ 313. και να δώσουν το παράδειγμα ότι όλοι μαζί μπορούμε.
Ισως ήρθε η ώρα η Καστοριά να αποκτήση το δικό της πολιτιστικό μνημέιο landmark, και να στέκεται ισότιμα δίπλα σε άλλες πιο πλούσιες και πιο μεγάλες πόλεις όπως το Σύντνει , το Οσλο , η Κοπενχάγη και άλλες. .
Η πρόκληση είναι μεγάλη, , oi δυσκολίες τεράστιες αλλά όχι ανυπέρβλητες. Η πρωτοβουλία ανήκει στην σημερινή δημοτική αρχή, αν τολμήσει, εμείς όλοι οι φίλοι και λάτρεις της Καστοριάς ήμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε να αποκτήσει η πόλη ένα νέο τουριστικό πόλο έλξης, ένα υπέροχο σύγχρονο διεθνές κέντρο κωπηλασίας, παράλληλα με ένα νέο γεμάτο ζωή πολιτιστικό μνημείο, ένα νέο υπέροχο κόσμημα, ένα διαμάντι που κρεμασμένο στο λαιμό της , θα αντικατοπτρίζει την ομορφία της Καστοριάς στα νερά της λίμνης.
Νίκος Τσεμάνης, πολιτικός μηχανικός, Dipl. Ing ETH Ζυρίχης
